Anadoluda Türk Kahvesi Türleri

Savaşın Kahvesi

Anadolu insanın kendi kültürünü dilden dile aktarmasıyla günümüze kadar bozulmadan yaşayan en büyük geleneklerden biridir Türk kahvesi. Cilveli Türk kahvesi, Mihrimah Sultan kahvesi, Mırra, Süvari kahvesi, Kül kahvesi, Pestili Türk kahvesi ve daha yüzlerce çeşidi hali bu topraklarda tüketilir. Savaş dönemlerinde ise kahvesiz kalan Anadolu'da farklı alternatifler üretilmiş Devedikeninden Kenger, nohuttan Fakir Tiryaki, çörekotundan ise savaşın kahvesi...

Çörekotu ve nohut kavrularak toz haline gelene kadar havan yardımıyla dövülür. Ardından iyice incelmesi için değirmenlerde öğütülür. Pişirilme yöntemi Türk kahvesiyle aynı olan kahve, son olarak üzerinde çörekotu ve susam ile servis edilir. Her iki malzeme de öğütüldükten sonra tercihe göre farklı aromalar kullanılarak zenginleştirilebilir. Yanında lokum ve çikolata gibi ürünler ile servis edilebilir. Burdur'un Gölhisar ilçesinde kahvecilik yapan Memiş Bilgin, Birinci Dünya Savaşı zamanlarında kahve yokluğunda içilen çörekotu kahvesini yeniden formüle ederek gündeme getirdi. İki yıl süren deneme yanılma sürecinin ardından güzel bir tat yakalayan Bilgin, patent başvurusunda da bulunmuş. Çörekotu kahvesinin en önemli özelliği ise direkt fincanda pişirilmesi. Bilgin, fincanda pişen kahvenin kolay kolay soğumadığını, Türkiye'nin en uzun süreli sıcak kalabilen kahvesi olduğunu söylüyor.

Fakir Tiryaki

Nohut kahvesi. "Fakir kahvesi olarak da bilinir ve Türk kahvesinin ithal edilememesi üzerine kahve tiryakileri tarafından bulunan bir çözümdür. Günümüzde pek az kişi tarafından yapıdır. Çanakkale'nin Diga ilçesine bağlı Işıkeli'de kahvehane işleten Kısa, bu nadir kahveyi yapa bilen son kişilerden biridir. 1896 yılında Işıkeli köyünde dedesi Emin Kısa tarafından kurulan ve sonra babası Ahmet Kısa tarafından işletilen mekân hålá hizmete devam ediyor. Kosa, Nohut kahvesi yapmayı be hasından öğrenmiş. Nohudu Biga Pazarı'ndan alan Kosa, yaptırdığı fırında kavuruyor. Daha sonra taş değirmende öğüterek un haline getiriyor. Bu işin sırrının kavurma kıvamı olduğunu anlatan Emin Kısa. "Benden başka kimse yapamıyor bu kahveyi. Ben yıllardır yaptığım için kıvamını tutturabiliyorum" diyor. Kahvenin pişirilmesi ise cezveye bir kaşık kahve, su ve son olarak kahveyi kabartması için karbonat katılarak yapılıyor. Nohut kahvesini kendi kahvehanesinde servis eden Kosa, telvesinin çok sevildiğini söylüyor

Nohut kahvesi özellikle İkinci Dünya Savaşı sıralarında olduk- ça yaygındı. Türkiyenin savaşa girebilme olasılığına karşılık yurt dışından hayati olmayan hiçbir malzeme getirilmiyordu. Bu sebeple Anadolu halkı kahveden uzak kalmamak adına alternatifler aramışlar. Ayrıca yine o zamanlar şeker bulmak da oldukça külfetli olduğu için kahveyi tatlandırmak adına kuru üzüm kullanılmışlar. Bununla bera- ber, daha eski devirlerde de ya pahalı oluşu ya da kıt oluşu gibi sebep- lerle halkın özelikle nohut kahvesine rağbet ettiği söylenir. Öyle ki III. Ahmet Devri şairlerinden Osmanzâde Ahmed Täib, nohut kahvesinin yaygınlığını şu beyitler ile dile getirmiştir:

"Olalı kahve-i Rûmi nümâyan / Nohûdî-meşreb oldu cümle yâran"

"Kahveyi mezhebine uydurdu /nohudu kavurup içer zürefa"

Menengiç Kahvesi

Yüz yıldır bilinen ancak 1970'li yıllarda lüks maddelere gelen ithal ya- sağıyla yaygınlaşan menengiç kahvesi, çitlembik familyasından olan menengiçten yapılır. Tadı kahveye yakın olan menengiç sert içim sevenler için suyla yapılırken daha hafif sevenler içinse sütle yapılan yöresel bir içecektir. Menengiç ağacı Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgelerinin dağlık ve kırsal kesimlerinde ekimi yapılmaksızın ekolojik olarak yetişir. Ülkemizin doğal bitki örtüsünün bir parçasıdır. Latincede "Pictacia Perebinthus" diye anılan menengiç, yörelere göre "çitlembik, çıtlık, çedene, çitemik, bittim" gibi farklı isimler almıştır. Menengiç ağacının meyvesinin kavrulup öğütülmesiyle elde edilen kahve tamamen doğaldır, kimyasal içermez.

Dibek Kahvesi

Dönemin ustalarından Tüfekçi Selim'in 1827 yılında kahve değirmenini icat etmesiyle kahve öğütmek hem kolaylaştı hem de yaygınlaştı. Bu icat öncesinde ise kahveyi toz haline getirmek için yoğun olarak kullanılan dibek yöntemi halk tarafından da kullanılırdı. Dibek kahvesi her ne kadar halk tarafından özel bir kahve pişirme yöntemi veya çeşidi olarak algılansa da bu yanılgının aksine dibek, kavrulmuş kahve çekirdeklerini öğütmek için kullanılan taştan ya da ağaçtan yapılan havanlara verilmiş isimdir.